Home
Voor patiënten en familieleden
Voor medische specialisten
Onderzoeksteam
Actualiteiten
Home Voor patiënten en familieleden Voor medisch specialisten Onderzoeksteam Actualiteiten
voor patiënten en familieleden
Nefronoftise
Nefronoftise is één van de meest voorkomende genetische oorzaken van nierfalen bij kinderen. Bij de meest voorkomende vorm van deze aandoening, de juveniele vorm, ontstaat nierfalen gemiddeld rond de leeftijd van 13 jaar. Omdat de verschijnselen moeilijk zijn vast te stellen en niet specifiek zijn voor nefronoftise, kan het lang duren voordat de diagnose gesteld wordt. Verschijnselen kunnen onder andere zijn: veel drinken en veel plassen, groeiachterstand en chronische bloedarmoede. Als er sprake is van deze verschijnselen zal de kinderarts of kindernefroloog aanvullend onderzoek naar de nieren en nierfunctie verrichten. Bij nefronoftise neemt de nierfunctie af omdat er littekenvorming van het nierweefsel optreedt. In sommige gevallen zijn er niercysten te zien met een echo. Daarnaast kan nefronoftise gepaard gaan met verschijnselen van andere organen.
Erfelijke factoren in nefronoftise
We kennen een aantal erfelijke factoren, oftewel ‘genen’ die, wanneer er veranderingen in optreden, nefronoftise kunnen veroorzaken. De genen die tot nu toe zijn ontdekt coderen voor eiwitten die functioneren in de cilia. Cilia zijn een soort ‘haartjes’ die voorkomen op niercellen. Ze hebben een rol in het detecteren en doorgeven van signalen van en naar de cel. Bij nefronoftise is de functie van de cilia verstoord. Nefronoftise behoort daarom tot de groep ‘ciliopathieën’ ofwel ziektes waarbij de cilia betrokken zijn.
Figuur 1. Cilia.
A. Schematische weergave van een cilium. Eitwitten bewegen zich langs het geraamte van de microtubuli vanaf de basis van het cilium (het ‘basal body’) naar het uiteinde en terug. B. Cilia op de oppervlakte van niercellen gezien door een elektronenmicroscoop. Bron: Zhang Q, Taulman PD, Yoder BK. Cystic kidney diseases: All roads lead to the cilium. Physiology. Aug 2004; 19(4):225-30.
In het merendeel van de patiënten met nefronoftise is de erfelijke oorzaak niet bekend. Dat wil zeggen dat we geen verandering kunnen aantonen in de bekende nefronoftise genen. Met DNA- onderzoek proberen we nieuwe genen op te sporen die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van nefronoftise.
Andere verschijnselen
Cilia zijn aanwezig op niercellen maar ook op andere celtypen, zoals cellen van de ogen, de lever, de hersenen en de botten. Daarom kan nefronoftise in sommige gevallen voorkomen in combinatie met
andere verschijnselen, bijvoorbeeld blindheid of een verstandelijke beperking. In dat geval is nefronoftise onderdeel van een syndroom. Een syndroom is een combinatie van verschijnselen met één onderliggende oorzaak. Voorbeelden van syndromen waarbij nefronoftise kan voorkomen zijn Joubert syndroom, Bardet-Biedl syndroom, Jeune syndroom en Sensenbrenner syndroom.
> lees meer over deze en andere syndromen op www.erfelijkheid.nl en www.orphanet.nl
Wat houdt het onderzoek in?
Het doel van het KOUNCIL onderzoek is om de diagnostiek en de behandeling van nefronoftise en – geassocieerde syndromen te verbeteren. Hieronder worden de verschillende onderdelen verder toegelicht.
DNA-onderzoek
Met het KOUNCIL onderzoek willen we meer inzicht krijgen in de erfelijke oorzaken van nefronoftise. Dat doen we door middel van uitgebreid DNA-onderzoek genaamd ‘whole-exome sequencing’, waarmee alle genen afgelezen worden.
Urine onderzoek
In urine worden niercellen uitgescheiden. Met behulp van een nieuwe techniek kunnen we niercellen van patiënten uit de urine isoleren en daarin het effect van een DNA verandering onderzoeken. We kijken bijvoorbeeld naar de eiwitproductie en de functie van de cilia. Urine onderzoek is alleen mogelijk bij nefronoftise patiënten die geen niertransplantatie hebben ondergaan.
Database
We stellen een (internationale) database samen waarin we de bevindingen van het DNA onderzoek en de medische gegevens van patiënten verzamelen. Hiermee onderzoeken we verbanden tussen de DNA verandering en de verschijnselen van patiënten. Ook onderzoeken we vroege symptomen van nefronoftise. Het doel is om de diagnose in de toekomst in een vroeg stadium te kunnen stellen en patiënten beter te kunnen voorlichten over het beloop van hun aandoening. De gegevens worden gecodeerd opgenomen in de database waardoor ze niet herleidbaar zijn tot een persoon en de privacy van deelnemers gewaarborgd wordt.
Onderzoek naar ziektemechanismen
We proberen het ziektemechanisme van nefronoftise te ontrafelen met behulp van moleculaire studies. We vergelijken de vorm en het functioneren van de cilia op cellen van patiënten met de cilia op cellen van gezonde personen. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de eiwitten die onvoldoende functioneren waardoor nefronoftise wordt veroorzaakt.
Onderzoek naar nieuwe behandelingen voor nefronoftise
We proberen het ziektemechanisme van nefronoftise te ontrafelen met behulp van moleculaire studies. We vergelijken de vorm en het functioneren van de cilia op cellen van patiënten met de cilia op cellen van gezonde personen. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de eiwitten die onvoldoende functioneren waardoor nefronoftise wordt veroorzaakt.
Wat houdt deelname in?
Zowel patiënten met een verdenking op nefronoftise bij wie de diagnose nog niet met DNA- onderzoek is bevestigd als patiënten met een reeds bevestigde diagnose kunnen deelnemen. Indien de diagnose nog niet met DNA onderzoek is bevestigd, vragen we deelnemers om een buisje bloed af te staan voor DNA onderzoek. We vragen deelnemers die geen niertransplantatie hebben ondergaan om urine af te staan. Daarnaast vragen we toestemming voor het opnemen van medische gegevens in de nefronoftise database en voor het publiceren van geanonimiseerde bevindingen in medische vakliteratuur.
Geïnteresseerd in deelname?
Voor meer informatie over deelname, zie contact.
© 2015 www.kouncil.nl
